Klastry na świecie

Koncepcja klastra staje się coraz bardziej popularna jako efektywna forma organizacji działalności gospodarczej. Klastry, stanowiące elastyczną formę współpracy horyzontalnej między 3 grupami podmiotów: przedsiębiorstwami, jednostkami naukowo-badawczymi oraz władzami publicznymi, tworzą środowisko ułatwiające intensywne procesy interakcji i kooperacji między poszczególnymi aktorami narodowych i regionalnych systemów innowacji.

Koncepcja klastra przemysłowego (ang. industrial cluster) została po raz pierwszy zdefiniowana na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku przez M. Portera jako: „geograficzne skupisko wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących usługi, firm działających w pokrewnych sektorach i związanych z nimi instytucji (na przykład uniwersytetów, jednostek normalizacyjnych i stowarzyszeń branżowych) w poszczególnych dziedzinach, konkurujących między sobą, ale również współpracujących”.

Istotną kwestią jest odróżnienie klastra od tzw. inicjatywy klastrowej. Inicjatywa klastrowa to mniej lub bardziej sformalizowana grupa aktorów lokalnych dążąca do stworzenia danego klastra bądź rozwiązania istotnych problemów już funkcjonującego. Uruchomienie inicjatywy klastrowej może być wynikiem oddolnych działań podmiotów gospodarczych zainteresowanych współpracą (tzw. podejście bottom-up) lub być wynikiem działań odgórnych podejmowanych przez władze publiczne (tzw. podejście top-down).

Tworzenie i rozwój klastrów w regionie wiąże się z szeregiem zjawisk, które pozytywnie wpływają na konkurencyjność i innowacyjność zarówno na poziomie pojedynczych przedsiębiorstw, jak i całego regionu. Z perspektywy mikroekonomicznej, do głównych korzyści z funkcjonowania w ramach klastra zaliczyć należy:

·         wzrost produktywności dzięki dostępowi do wyspecjalizowanych czynników produkcji i redukcji kosztu dostępu do wspólnych zasobów,

·         korzyści zewnętrzne w zakresie dyfuzji technologii i przepływów wiedzy wynikające z bezpośrednich kontaktów między przedstawicielami klastra,

·         możliwość podejmowania wspólnych działań marketingowych, czy realizacji zakupów,

·         możliwość korzystania przedsiębiorstw, w szczególności MŚP, z pomocy biznesowej oferowanej przez koordynatorów klastra.

Z perspektywy gospodarki kraju i regionu, powstawanie i rozwój klastrów wpływa na:

·         tworzenie kultury innowacyjności i przedsiębiorczości w regionie,

·         wzrost stopnia specjalizacji oraz rozwój rozbudowanych sieci produkcji składających się z wyspecjalizowanych poddostawców i kooperantów,

·         rozwój infrastruktury naukowej w regionie, a także stymulowanie przepływu wiedzy, procesów uczenia się oraz absorpcji i generowania nowych innowacji,

·         powstawanie w regionie nowych podmiotów gospodarczych oraz włączanie w struktury klastrowe MŚP, co prowadzi do ich wyższej specjalizacji i efektywności funkcjonowania, dzięki pośredniej realizacji korzyści skali,

·         tworzenie atrakcyjnego rynku pracy, przyciągającego wykwalifikowanych pracowników,

·         zwiększanie atrakcyjności lokalizacyjnej dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych 

(BIZ)